Религиозные песнопения
Ниже приводится тексты, записанные вашим покорным слугом с шиитской церемонии в Баку. Контекст здесь невероятно интересный, поскольку отражает ментальность тюркофонного населения Ширвана - Дербента и бакинских селений. Анализ этих текстов я выставлю ниже. Мугамные импровизации даются курсивом.
НАСТАВЛЕНИЯ ЖЕНЩИНАМ В ПАМЯТЬ ФАТИМЫ, ДОЧЕРИ ПРОРОКА
Автор величальных песен – Гаджи Абдул Фагир (Həci Əbdül Fəqir).
Импровизации: Мешади Мехди Дарбенди (Məşədi Mehdi Dərbəndi).
Sev eşqilə ol cananı - gəl cana, ey insan,
Çün haqq özü olmuş sana həmxanə, ey insan.
Kordur onu bir kimsə əgər eyləsə inkar,
Çün nurunu saçmışır, hər yanə, ey insan.
Bir sal yadına sən onu gözdən çıxarıb yaş,
Bir damla yaş oldu, ona səbəb, ey insan
Göstərməsə görməzdin onun nurunu hərgah,
Az qaldı ki, etsin səni divanə, ey insan.
İlk öncə qiraət elədin samiti-Quran,
Rast gəldin o gün Natiqi-Qurana, ey insan.
Ruhunda olan dərd özü dərmandır səninçün,
Yəqin elə ruhunda ki dərmana, ey insan.
Sən canlı olarkan səni öldürdü ilahi,
Təzdən səni göndərdi bu dövranə, ey insan.
Sən nə Fəqirin sözlərini ruhuna tərif,
Təriflər olur xaliqi-sultanə, ey insan.
Построчный перевод:
Sev eşqilə ol cananı - gəl cana, ey insan,
Люби любовью (страстной) возлюбленную (супругу), о человек,
Çün haqq özü olmuş sana həmxanə, ey insan.
Ибо правда стала тебе спутницей (живет с тобой в доме твоем доме), о человек.
Kordur onu bir kimsə əgər eyləsə inkar,
Слеп тот, кто это отрицает,
Çün nurunu saçmışır, hər yanə, ey insan.
Потому что она (женщина) излучает свет, о человек.
Bir sal yadına sən onu gözdən çıxarıb yaş,
Вспомни только, как она исторгла потоки слез из глаз твоих,
Bir damla yaş oldu, ona səbəb, ey insan.
Лишь слезинка ее стала тому причиной.
Göstərməsə görməzdin onun nurunu hərgah,
Коли не показала бы она тебе свет свой, ты бы не узрел,
Az qaldı ki, etsin səni divanə, ey insan.
Чуть было не сделала она тебя безумным (от страсти), о человек.
İlk öncə qiraət elədin samiti-Quran,
Прочел ты прежде (в душе своей) Слово Божье (Коран),
Rast gəldin o gün Natiqi-Qurana, ey insan.
Встретил в день тот, того, кто возвещал его, о человек.
Ruhunda olan dərd özü dərmandır səninçün,
Страдание в душе моей – бальзам для меня,
Yəqin elə ruhunda ki dərmana, ey insan.
Уверься в средстве (бальзаме) в душе своей, о человек.
Sən canlı olarkan səni öldürdü ilahi,
Живым ты был, и умертвил тебя Господь,
Təzdən səni göndərdi bu dövranə, ey insan.
Затем (вновь воскресил тебя и) послал в этот круговорот (мир), о человек.
Sən nə Fəqirin sözlərini ruhuna tərif,
Не хвали слова исторгнутые из души Фагира,
Təriflər olur xaliqi-sultanə, ey insan.
Похвалы заслуживает лишь Царь, Творец всего сущего, о человек.
Вступление:
Dini-islamda ər sevsə həyat yoldaşını,
Qadın hər yanda ərin daim ucaldar başını.
Hər ikisi bir-birinə çünki həya pərdəsidir,
Bu həya pərdəsinin cənnət özü müjdəsidir.
“Sevirəm” kəlməsini söyləsə ər zövcəsinə,
Dolanar zövcəsi hər gün ərinin kölgəsinə.
Ərin əmrinə gər etsə itaət qadını,
Onun ər yanda sədaqətlə çəkərkər adını.
Kişi öz zövcəsinə verməsə ömründə əzab,
Ona Allah tərəfindən verilər xeyli savab.
Ər gərək yoldaşına dildə şirin söhbət edə,
Qadın da öz ərinin söhbətinə hörmət edə...
Построчный перевод:
Dini-islamda ər sevsə həyat yoldaşını,
Коли муж супругу полюбит в религии исламской,
Qadın hər yanda ərin daim ucaldar başını.
Женщина всегда будет возвеличивать своего мужа.
Hər ikisi bir-birinə çünki həya pərdəsidir,
Потому что они – завесь стыдливости (приличных манер) друг для друга,
Bu həya pərdəsinin cənnət özü müjdəsidir.
Награда этой завеси (приличного поведения) – рай.
“Sevirəm” kəlməsini söyləsə ər zövcəsinə,
Если муж молвит своей супруге: «люблю»,
Dolanar zövcəsi hər gün ərinin kölgəsinə.
Супруга прильнет с любовью величайшей к мужу (букв. будет ходить в тени мужа).
Ərin əmrinə gər etsə itaət qadını,
Если женщина будет подчиняться приказам мужа,
Onun ər yanda sədaqətlə çəkərkər adını.
Все будут с преданностью (уважением) поминать ее имя.
Kişi öz zövcəsinə verməsə ömründə əzab,
Если муж не будет доставлять своей супруге мучений,
Ona Allah tərəfindən verilər xeyli savab.
Ему будет даровано Аллахом много милостей.
Ər gərək yoldaşına dildə şirin söhbət edə,
Муж обязан с женой обращаться ласково (вести ласковые речи),
Qadın da öz ərinin söhbətinə hörmət edə...
Женщина же должна внимать мужу с величайшим уважением...